Działalność Instytutu Ekonomii Środowiska realizowana jest przez m.in. przygotowywanie publikacji eksperckich. Zapraszamy do zapoznania się z opracowaniami poświęconymi zagadnieniom takim jak: zanieczyszczenie powierza, termomodernizacja budynków jednorodzinnych, strategie i programy wspierające modernizację budynków, ESCO, planowane energetyczne w Polsce.
Program „Czyste Powietrze” jest kluczowym instrumentem finansowym wspierającym transformację domów jednorodzinnych w Polsce w kierunku czystych źródeł ogrzewania oraz zmniejszonego zapotrzebowania na energię. Od początku programu, tj. 2018 roku, wpłynęło do niego ponad 800 000 wniosków na wymianę starego kotła na paliwo stałe oraz ponad 950 000 wszystkich wniosków[1]. Choć są to znaczące liczby, to niestety do spełnienia celów wyznaczonych w programie brakuje jeszcze dużo. W zakresie wymiany kotłów złożone do tej pory wnioski realizują jedynie 27% celu przyjętego na 2029 rok.
czytaj więcej
Przedstawiamy raport oceniający działanie systemu operatorów w ramach pilotażu prowadzonego przy Programie Czyste Powietrze. Raport powstał na podstawie rozmów (wywiadów pogłębionych) z podmiotami (firmami i gminami) zaangażowanymi w pilotaż w województwie małopolskim i świętokrzyskim.
Główne wnioski jakie płyną z badań:
– Aktywność gmin zaangażowanych w pilotaż jest często zbyt mała: brak jest aktywnego poszukiwania beneficjentów, brak jest wizyt na terenie inwestycji, doradztwa technicznego czy pomocy w wyborze wykonawcy.
– Często funkcję operatora pełni urzędnik gminny, który już wcześniej zajmował się wnioskami do Czystego Powietrza – mimo dodatkowych środków pieniężnych gminy nie zatrudniają dodatkowego personelu do obsługi w ramach usługi operatorskiej, a to prowadzi do niskiej jakości tej obsługi.
– Pracownicy gminni cieszą się znacznie większym zaufaniem wśród mieszkańców niż firmy.
– Operatorzy komercyjni zapewniają kompleksową obsługę ale istnieje ryzyko nadużyć.
– Istnieją udane przykłady współpracy między gminami, a firmami w ramach systemu operatorów. Operatorzy komercyjni bardziej aktywni na terenach wiejskich, gdzie zasoby gmin są mniejsze.
– Sprawne funkcjonowanie operatorów komercyjnych wymaga wsparcia gminy i unormowania relacji gmina-operator.
– Problemem jest brak kontroli nad operatorami komercyjnymi i jakością świadczonych przez nich usług.
– Brak jest jasnych kryteriów kwalifikacji beneficjentów do ścieżki operatorskiej – mogą to równie dobrze być wszystkie wnioski z III grupy, które spłynęły do gminy.
Zidentyfikowano również szereg problemów związanych z pracą wojewódzkich funduszy ochrony środowiska.
– brak sprawnie funkcjonującej ścieżki rozliczeń wniosków operatorskich,
– ogromne przestoje płatnicze, co prowadzi do problemów ze znalezieniem wykonawców oraz bankructwa firm wykonawczych
– zawyżanie cen w formule z prefinansowaniem.
Zapraszamy do zapoznania się z czwartym już badaniem ilościowym kompleksowo badającym stan energetyczny budynków jednorodzinnych w Polsce, źródła grzewcze w nich wykorzystywane oraz plany inwestycyjne właścicieli. Najnowszy raport pokazuje, że od 2014 r. zaszły istotne zmiany w charakterystyce źródeł grzewczych w budynkach jednorodzinnych. Poczyniono zauważalne postępy w procesie wymiany przestarzałych źródeł ciepła na paliwo stałe (węgiel, drewno) wykorzystywanych jako podstawowy sposób ogrzewania budynku:
– Wzrost liczby kotłów na paliwa inne niż stałe: odsetek gospodarstw domowych zgłaszających kocioł na paliwo inne niż stałe wzrósł z 22% w 2015 r. do 36% w 2021 r. (ankieta GUS o zużyciu paliw i energii w gosp. dom.) i 38% w 2023 r. (CEEB)
– Zmniejszenie zużycia paliw stałych do celów grzewczych: odsetek gospodarstw domowych wykorzystujących paliwo stałe jako podstawowy sposób ogrzewania budynku zmniejszył się z 83% w 2014 r. do 61% w 2023 r. (badania IEŚ/BŚ) lub z 80% w 2015 r. do 70% w 2021 r. (ankieta GUS o zużyciu paliw i energii w gosp. dom.).
– Wzrost popularności pomp ciepła i fotowoltaiki, choć ich łączny udział w rynku jest nadal niewielki: odsetek gospodarstw domowych wykorzystujących pompy ciepła wzrósł z 1,1% w 2015 r. do 1,7% w 2021 r. (ankieta GUS o zużyciu paliw i energii w gosp. dom.) i 6% w 2023 r. (IEŚ), podczas gdy udział fotowoltaiki wzrósł z 3% w 2015 r. do 6% w 2021 r. (EGD) i 21% w 2023 r. (IEŚ).
Skurczył się również odsetek gospodarstw domowych z przestarzałymi źródłami ciepła na paliwo stałe (węgiel, drewno): z 71-76% w latach 2014/2015 do [38%-50%]* w 2023 r. Kolejne 10 procent gospodarstw domowych posiada przestarzałe źródło ciepła, jednocześnie posiadając źródło niskoemisyjne (CEEB). Postęp ten jest odzwierciedleniem: (i) programu priorytetowego Czyste Powietrze” od 2018 r., ulgi podatkowej i samorządowych programów wymiany źródeł ciepła; (ii) stale rosnącej puli nowo budowanych domów jednorodzinnych.
Zapraszamy do lektury całego raportu
Wraz z Fundacją Instrat, Instytut Ekonomii Środowiska przeanalizował zapotrzebowanie na środki finansowe w ramach najważniejszego programu dotacyjnego wspierającego transformację energetyczną domów jednorodzinnych w Polsce – Programu „Czyste Powietrze”. Dzięki programowi setki tysięcy gospodarstw domowych w Polsce uzyskują wsparcie w wymianie przestarzałych kotłów na paliwa stałe oraz działaniach termomodernizacyjnych. Jednak aby program ten mógł dalej działać potrzebne jest zapewnienie jego finansowania w długim i średnim okresie czasu. Autorzy analizy wskazują z jakich źródeł rząd powinien zapewnić finansowanie programu. Zapraszamy do lektury.
Zapraszamy do lektury raportu z badań ilościowych, które przeprowadzono pod koniec 2020 roku wśród budynków jednorodzinnych w Polsce. Raport prezentuje najnowsze dane na temat tego, czym Polacy ogrzewają domy i w jaki sposób je ocieplają, a także co wiedzą o uchwałach antysmogowych, programach dotacyjnych oraz to, jakie remonty planują przeprowadzić. W porównaniu do 2014 r. liczna tzw. „kopciuchów”, a więc pozaklasowych kotłów spadła o około 850 000. Wciąż jednak niemal 3 miliony domów jednorodzinnych ogrzewanych jest za pomocą urządzeń emitujących znaczne ilości zanieczyszczeń, które nie spełniają wymogów uchwał antysmogowych. Coraz mniej osób ogrzewa węglem – w porównaniu z 2014 . odsetek takich gospodarstw domowych spadł z 69% do 51%. Wzrosła liczba gospodarstw domowych ogrzewanych gazem, z 14% do 24%. Ponad połowa Polaków (55%) jest nieświadoma istnienia zakazu użytkowania starych kotłów, a jedynie 14% jest w stanie podać termin wejścia w życie takiego zakazu.
Niniejszy raport porównuje 14 wariantów wsparcia gospodarstw domowych osób ubogich zamieszkujących domy jednorodzinne w zakresie termomodernizacji oraz wymiany kotłów, które nie spełniają wymogów uchwał antysmogowych. Analizowane są zarówno koszty inwestycyjne, jak i operacyjne, a także koszt dla budżetów publicznych (gminnych, centralnych). Wśród analizowanych scenariuszy znajdują się inwestycje polegające na wymianie pozaklasowych kotłów, częściowej i pełnej termomodernizacji, wprowadzenie zerowej stawki na paliwo, budowa mieszkań socjalnych czy wykorzystanie mechanizmu białych certyfikatów. Mamy nadzieję, że poniższa publikacja przyczyni się do wdrożenia dobrze przemyślanych rozwiązań w zakresie zmniejszania ubóstwa energetycznego
Przedstawiamy raport z badań przeprowadzonych wśród właścicieli domów jednorodzinnych ogrzewanych za pomocą węgla lub drewna. Wynika z nich min. że niemal 60% badanych właścicieli budynków jednorodzinnych ogrzewanych źródłami na paliwa stałe nie ma w planach żadnych inwestycji związanych z wymianą źródeł grzewczych; ponad 90% użytkowników kotłów na paliwa stałe z województw, gdzie obowiązują regulacje antysmogowe nie wie, że uchwały te nakładają obowiązek wymiany starych kotłów. Konieczność wymiany kotłów na nowe wymienia spontanicznie jedynie 6% pytanych. Ponad 80% badanych bądź to nie słyszało w ogóle o uchwałach, bądź wprost wskazuje, że nie wie czego one dotyczą; Program Czyste Powietrze spontanicznie wymienia jedynie 9% badanych, a 15% wskazuje na dostępność dopłat w gminach i urzędach miast.
Niniejszy raport prezentuje badania będące analizą dwóch obszarów, które mają wpływ na decyzje inwestycyjne użytkowników starych kotłów węglowych: wiedzę na temat istnienia regulacji i instrumentów wsparcia oraz indywidualną ocenę atrakcyjności oferowanej pomocy. Badania odpowiadają między innymi na następujące pytania: czy mieszkańcy województw objętych uchwałami antysmogowymi mają świadomość ich istnienia oraz obowiązków jakie one nakładają, jaka jest świadomość istnienia takich programów jak Czyste Powietrze czy ulga termomodernizacyjna, czy programy te są oceniane jako atrakcyjne, czy właściciele kotłów na paliwa stałe (węgiel i drewno) planują je wymieniać, jaka jest świadomość nowych przepisów antysmogowych i programów wsparcia do wymiany źródeł i termomodernizacji.
Publikacja pt. Efektywność energetyczna w Polsce. Przegląd 2017 jest już dostępna!!! Tematem przewodnim tegorocznej edycji publikacji są domy jednorodzinne i smog. Publikacja udziela odpowiedzi m.in. na następujące pytania: Dlaczego powinniśmy w Polsce wprowadzić ogólnonarodowy plan modernizacji domów? Jakie korzyści przyniesie wprowadzenie szerokiego programu modernizacji domów dla rynku pracy? Gdzie znaleźć źródło finansowania prac modernizacyjnych? Jakie podobne i skuteczne działania prowadzi się w Stanach Zjednoczonych? Jakie znaczenie dla Polskiej energetyki ma Pakiet Zimowy?
Raport Stan techniczny budynków jednorodzinnych w Polsce. Potrzeby remontowe bazuje na wynikach badań zrealizowanych w 2017 r. na zlecenie Instytutu Ekonomii Środowiska (IEŚ) wśród właścicieli budynków jednorodzinnych. Publikacja dostarcza nowe i ważne argumenty do dyskusji na temat programów modernizacji budynków w Polsce, nad którymi w chwili obecnej pracuje Rząd oraz przedstawia informacje użyteczne w działaniach marketingowych firm z branży budowlanej. Modernizacja czy termomodernizacja? Co to znaczny kompleksowość? Jakie są koszty działań modernizacyjnych? Odpowiedzi m.in. na te pytania można znaleźć w raporcie.
Raport IEŚ pt. Likwidacja niskiej emisji i modernizacja ciepłownictwa w kontekście wymagań dyrektywy MCP prezentuje wyniki wielowymiarowych badan prowadzonych wśród wytwórców ciepła w województwie małopolskim w postaci badań ilościowych; badań jakościowych oraz warsztatów/konferencji podsumowującej. Głównym celem badan było zapoznanie się z działaniami i planami wytwórców energii cieplnej w zakresie dostosowywania do wymagań Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/2193 z dnia 25 listopada 2015 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze średnich obiektów energetycznego spalania – zwanej Dyrektywa MCP
W kolejnym wydaniu Przeglądu Efektywności Energetycznej w Polsce, tak jak w poprzedniej edycji, skupiliśmy się na domach jednorodzinnych. W publikacji znajdą Państwo między innymi: unikalny raport dotyczący stanu domów ogrzewanych węglem stanowiący podstawę do projektowania działań na rzecz poprawy stanu budynków jednorodzinnych, ostatnie już opracowanie na temat energochłonności nowych domów budowlanych w Polsce, opis doświadczeń innych państw wdrażających instrumenty wspierające poprawę efektywności energetycznej budownictwa jednorodzinnego, analizę barier hamujących modernizację domów jednorodzinnych w Polsce oraz opinie ekspertów na temat optymalnego instrumentu wspierającego efektowność energetyczną w domach jednorodzinnych.
Raport pt. Produkt bankowy wspierający termomodernizację budynków – kontekst, stan obecny, opinie i rekomendacje, jest efektem wywiadów pogłębionych z przedstawicielami banków przeprowadzanych pod koniec 2015 r. i zleconych przez Instytut Ekonomii Środowiska. Raport zostanie wykorzystany do stworzenia koncepcji produktu bankowego w ramach Krajowego Program Kredytów.
Zapraszamy do zapoznania się z opracowaniem założeń bazy danych wskaźników emisji dla kalkulatora emisji zanieczyszczeń z urządzeń grzewczych na paliwa stałe. Opracowania przygotowali dr inź. Krystyna Kubica oraz dr inź. Robert Kubica.
50% Polaków mieszka w domach jednorodzinnych z czego ¾ z nich jest źle ocieplonych i niedogrzanych. 70% domów jednorodzinnych jest ogrzewanych kotłem lub piecem węglowym, zanieczyszczającym najbliższe otoczenie pyłami oraz substancjami rakotwórczymi. Problem ten można rozwiązać dzięki podniesieniu efektywności energetycznej budynków i wymianie lokalnych źródeł ciepła. Skuteczne przeprowadzenie tego procesu wymaga jednak czasu, niebagatelnych środków finansowych, a także kompleksowego programu wsparcia termomodernizacji, który powinien obejmować znacznie szerszą pulę odbiorców niż dotychczas – propozycje IEŚ w dokumencie Strategia modernizacji budynków: mapa drogowa 2050.
W drugim tomie rocznika Przegląd Efektywności Energetycznej autorzy postanowili spojrzeć na problem efektywności energetycznej głównie poprzez pryzmat zanieczyszczonego powietrza. W Przeglądzie znajduje się m.in. raport z unikalnych w skali kraju badań analizujących wzorce korzystania z energii cieplnej i podejścia do termomodernizacji w domach jednorodzinnych.
Efektywność energetyczna w Polsce. Przegląd 2012 jest wiarygodnym źródłem informacji na temat rynku efektywności energetycznej w Polsce. Prezentuje unikalną treść na skalę zarówno polską jak i europejską. Pierwsze wydanie publikacji jest poświęcone efektywności energetycznej w budownictwie. Jego trzonem są dwa raporty:
Oszczędność energii w opinii Polaków- Raport z badań, CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej
Raport o nowych budynkach w Polsce budowanych w latach 2010-2012: budynki jednorodzinne, wielorodzinne i niemieszkalne, BuildDesk
Polska Oprócz powyższych raportów, w każdym wydaniu znajdą się artykuły omawiające najważniejsze wydarzenia związane z efektywnością energetyczną w minionym roku, w Polsce.
Raport Rynek ESCO w Polsce – stan obecny i perspektywy rozwoju opracowany został w ramach badań rynku ESCO w Polsce prowadzonych przez Instytut Ekonomii Środowiska (IEŚ). Przedstawione w niniejszym raporcie informacje obrazujące stopień rozwoju polskiego rynku ESCO bazują na wynikach dwóch pierwszych etapów badań z zaprojektowanej trzyetapowej procedury badawczej realizowanej przez konsultantów Instytutu Ekonomii Środowiska i Instytutu Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM.
Raport z badań pt. Wzorcowa rola samorządów w zakresie racjonalnego zarządzania energią został opracowany na zlecenie Instytutu Ekonomii Środowiska i Fundację im. Heinricha Bölla przez CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej. Do wzięcia udziału w badaniu zaproszono przedstawicieli organizacji ekologicznych, producentów materiałów budowlanych, środowiska architektów, fundacje zajmujące się oszczędnością energii oraz samorządowców.
Opracowanie Planowanie Energetyczne w Polsce. Regulacje prawne zostało przygotowane w ramach projektu Planowanie Energetyczne. Regulacje prawne mające wpływ na planowanie energetyczne w Polsce można znaleźć w ponad dwudziestu aktach prawnych lub projektach aktów prawnych. Celem niniejszego opracowania jest stworzenie kompendium, które zestawi je wspólnie w formie tabelarycznej.
Raport Od zakupów grupowych do optymalizacji zużycia energii jest zbiorem mniejszych opracowań problemowych specjalistów w dziedzinie grupowych zakupów energii w Polsce. Kolejne rozdziały Raportu są przewodnikiem po etapach całego procesu grupowego zakupu energii, przygotowania przetargu oraz zarządzania grupą po jego przeprowadzeniu. Autorzy wskazują jak przygotować program efektywności energetycznej, omawiają krok po kroku zagadnienia metodyczne budowy i realizacji programów wykonawczych dotyczących efektywności energetycznej, dzielą się szczegółowymi informacjami dotyczącymi uwarunkowań prawnych funkcjonowania wolnego rynku energii oraz omawiają formy efektywnego zakupu energii.
Koncepcja krajowego systemu zrównoważonego gospodarowania energią opracowana przez Marka Zaborowskiego (Instytut Ekonomii Środowiska) i Arkadiusza Węglarza (Krajowa Agencja Poszanowania Energii) jest wynikiem potrzeby zmian obecnego systemu. Publikacja składa się z części opisującej wymagane zmiany przepisów prawa oraz części zbierającej kluczowe uwarunkowania poprawności działania systemu planowania energetycznego obejmującego zarówno samorządy jak i instytucje państwowe na różnych szczeblach administracji.
Program „Czyste Powietrze” jest kluczowym instrumentem finansowym wspierającym transformację domów jednorodzinnych w Polsce w kierunku czystych źródeł ogrzewania oraz zmniejszonego zapotrzebowania na energię. Od początku programu, tj. 2018 roku, wpłynęło do niego ponad 800 000 wniosków na wymianę starego kotła na paliwo stałe oraz ponad 950 000 wszystkich wniosków[1]. Choć są to znaczące liczby, to niestety do spełnienia celów wyznaczonych w programie brakuje jeszcze dużo.
Program „Czyste Powietrze” jest kluczowym instrumentem finansowym wspierającym transformację domów jednorodzinnych w Polsce w kierunku czystych źródeł ogrzewania oraz zmniejszonego zapotrzebowania na energię. Od początku programu, tj. 2018 roku, wpłynęło do niego ponad 800 000 wniosków na wymianę starego kotła na paliwo stałe oraz ponad 950 000 wszystkich wniosków.
Przedstawiamy raport oceniający działanie systemu operatorów w ramach pilotażu prowadzonego przy Programie Czyste Powietrze. Raport powstał na podstawie rozmów (wywiadów pogłębionych) z podmiotami (firmami i gminami) zaangażowanymi w pilotaż w województwie małopolskim i świętokrzyskim.
Zapraszamy do zapoznania się z czwartym już badaniem ilościowym kompleksowo badającym stan energetyczny budynków jednorodzinnych w Polsce, źródła grzewcze w nich wykorzystywane oraz plany inwestycyjne właścicieli. Najnowszy raport pokazuje, że od 2014 r. zaszły istotne zmiany w charakterystyce źródeł grzewczych w budynkach jednorodzinnych.
